Wprowadzenie do kryminalistyki¶
Definicja¶
Kryminalistyka to nauka zajmująca się wykrywaniem, zabezpieczaniem, badaniem i
interpretacją śladów przestępstw w celu ustalenia sprawcy oraz przebiegu zdarzenia.
Wykorzystuje metody naukowe i techniczne z różnych dziedzin, takich jak biologia,
chemia, fizyka, informatyka, a także psychologia czy medycyna sądowa.
Kluczowe zadania kryminalistyki¶
- identyfikacja osób i rzeczy,
- analiza śladów biologicznych (np. DNA, odciski palców, włosy),
- badania balistyczne (np. analiza broni palnej i pocisków),
- badania dokumentów (np. fałszerstwa, autentyczność podpisów),
- rekonstrukcja przebiegu zdarzeń przestępczych.
WAŻNE!
Nie należy mylić z:
- Kryminologią – bada przyczyny i społeczne uwarunkowania przestępczości.
- Prawo karne – reguluje odpowiedzialność karną.
Cele kryminalistyki¶
- Wykrywanie sprawców przestępstw.
- Udowodnienie winy (lub niewinności).
- Zabezpieczanie i analiza materiału dowodowego.
- Ułatwienie pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
Dziedziny kryminalistyki (główne działy)¶
- Daktyloskopia Badanie odcisków palców.
- Antropologia sądowa Identyfikacja na podstawie kości.
- Traseologia Badanie śladów (np. stóp, opon, narzędzi).
- Mechanoskopia Ślady narzędzi – porównywanie narzędzi i uszkodzeń.
- Balistyka Analiza broni palnej i toru pocisków.
- Osmologia Wykorzystanie zapachu (np. psy tropiące).
- Chemia sądowa Analiza chemiczna śladów (np. narkotyki, krew).
- Genetyka sądowa Badanie DNA.
- Fonoskopia Analiza nagrań dźwiękowych.
- Grafologia Analiza pisma ręcznego.
4. Zasady kryminalistyki (prof. Hans Gross, rozwinięte przez polskich uczonych)¶
- Zasada identyfikacji – każdy ślad może prowadzić do osoby/rzeczy.
- Zasada indywidualności śladu – każdy ślad jest unikatowy.
- Zasada niepowtarzalności – nie ma dwóch identycznych śladów.
- Zasada dynamiki śladu – ślad powstaje w wyniku działania siły.
- Zasada odpowiedniości metod – trzeba stosować odpowiednie techniki do różnych rodzajów śladów.
Ślady kryminalistyczne i ich rodzaje¶
- Materialne odciski palców, włosy, ślady krwi
- Niematerialne dźwięki, zachowania, nagrania
- Mikroślady włókna, kurz, fragmenty farby
- Ślady biologiczne DNA, nasienie, ślina
- Ślady mechaniczne uszkodzenia, narzędzia
Podstawowe metody stosowane w kryminalistyce¶
- Oględziny miejsca zdarzenia (dokumentacja, fotografowanie, zabezpieczanie śladów).
- Analizy laboratoryjne (DNA, chemia, toksykologia).
- Rekonstrukcja zdarzeń (np. trajektoria pocisku).
- Profilowanie kryminalne (analiza psychologiczna sprawcy).
Znaczenie w procesie karnym¶
Kryminalistyka dostarcza dowodów rzeczowych, które:
- mogą obciążać lub odciążać oskarżonego,
- stanowią podstawę do wydania wyroku,
- muszą być legalnie i prawidłowo zabezpieczone (zasada legalności dowodów).
Nowoczesne technologie w kryminalistyce¶
- AI i analiza danych – automatyzacja porównań (np. rozpoznawanie twarzy).
- Bazy danych DNA, odcisków palców (AFIS, CODIS).• Skany 3D miejsc zbrodni.
- Monitoring i geolokalizacja.
Polska szkoła kryminalistyki¶
- Rozwinięta szczególnie przez prof. Tadeusza Hanauska, Brunona Hołysta, Jerzego Kasprzaka.
- Polska ma bogatą tradycję kryminalistyki – uznawaną na świecie.
Pytania do nauki¶
- Wyjaśnij różnice między kryminalistyką a kryminologią.
- Omów zasady kryminalistyki.
- Jakie są podstawowe rodzaje śladów?
- Na czym polega traseologia?
- Jakie są etapy oględzin miejsca przestępstwa?