7 Systemy i Instytucje Kontroli Społecznej

Główne obszary zainteresowania kryminologii

1. Teorie kryminologiczne
2. Wyjaśnianie przyczyn przestępczości

3. Analiza wpływu grup społecznych na przestępczość

4. Badania empiryczne

5. Ankiety wśród różnych grup społecznych

6. Analiza statystyk przestępczości

7. Przestępczość zorganizowana

8. Ewolucja form przestępczości (np. z tradycyjnej na cyberprzestępczość)

9. Międzynarodowy wymiar przestępczości

10. Wiktymologia

11. Badanie ofiar przestępstw
12. Analiza czynników ryzyka wiktymizacji

Systemy profilaktyki kryminalnej

1. Profilaktyka pierwszorzędowa (ogólna)
2. Skierowana do całego społeczeństwa
3. Kampanie informacyjne i edukacyjne

4. Współpraca instytucji edukacyjnych i mediów

5. Profilaktyka drugorzędowa

6. Skierowana do grup podwyższonego ryzyka
7. Programy resocjalizacyjne dla młodzieży zagrożonej demoralizacją

8. Analiza czynników ryzyka

9. Profilaktyka trzeciorzędowa (indywidualna)

10. Dla osób, które miały już kontakt z przestępstwem
11. Działania terapeutyczne i resocjalizacyjne dla więźniów i byłych więźniów
12. Programy reintegracji społecznej

Cele profilaktyki kryminalnej

• Ograniczenie recydywy
• Reintegracja społeczna byłych przestępców
• Indywidualne podejście do osób objętych działaniami

Działy kryminologii

1. Kryminologia teoretyczna
2. Tworzenie modeli wyjaśniających zachowania przestępcze

3. Teorie biologiczne, psychologiczne, socjologiczne

4. Kryminologia stosowana

5. Praktyczne zastosowanie teorii kryminologicznych

6. Badanie skuteczności metod zapobiegania przestępczości

7. Kryminologia porównawcza

8. Analiza przestępczości w różnych krajach i kulturach

9. Badanie skuteczności systemów prawnych

10. Kryminologia kliniczna

11. Badanie indywidualnych przypadków przestępców

12. Diagnozowanie zaburzeń prowadzących do zachowań kryminalnych

13. Kryminologia penitencjarna

14. Badanie metod resocjalizacji

15. Analiza alternatywnych form karania (np. dozór elektroniczny)

16. Kryminologia policyjna

17. Analiza metod śledczych i technik stosowanych przez organy ścigania

18. Badanie skuteczności strategii prewencyjnych

19. Kryminologia środowiskowa

20. Badanie wpływu środowiska na zachowania przestępcze
21. Analiza czynników społecznych i ekonomicznych sprzyjających przestępczości

Statystyki przestępczości

• W 2023 roku odnotowano 792 tysiące przestępstw kryminalnych
• Najczęstsze przestępstwa: kradzieże, włamania, rozboje, kradzieże samochodów
• 14% badanych padło ofiarą kradzieży lub próby kradzieży środków płatniczych
• Wzrost cyberprzestępczości, w tym oszustw internetowych

Mechanizmy kształtowania polityki karnej

1. Parlament
2. Uchwalanie ustaw karnych

3. Nowelizacje kodeksów

4. Rząd i Ministerstwo Sprawiedliwości

5. Inicjowanie zmian w prawie karnym
6. Zarządzanie systemem więziennictwa

7. Nadzór nad prokuraturą

8. Prezydent RP

9. Prawo łaski

10. Podpisywanie lub wetowanie ustaw

11. Prokuratura

12. Wytyczne Prokuratora Generalnego
13. Kwalifikacja czynów przestępczych

14. Opiniowanie procesów legislacyjnych

15. Sądy

16. Stosowanie i interpretacja przepisów

17. Kształtowanie polityki karnej poprzez orzecznictwo

18. Trybunał Konstytucyjny

19. Kontrola zgodności przepisów z Konstytucją

20. Rzecznik Praw Obywatelskich

21. Monitorowanie przestrzegania praw człowieka w polityce karnej

22. Organizacje pozarządowe i opinia publiczna

23. Wpływ na kształtowanie polityki karnej poprzez nacisk społeczny i medialny