Teoria rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona - etapy kształtowania osobowości¶

Wprowadzenie¶

Wykład przedstawia teorię rozwoju psychospołecznego według Erika Eriksona, która opisuje osiem stadiów rozwoju człowieka, od niemowlęctwa do późnej starości. Każde stadium charakteryzuje się specyficznym kryzysem rozwojowym, którego pozytywne lub negatywne rozwiązanie wpływa na dalszy rozwój osobowości.

Główne etapy rozwoju psychospołecznego¶

1. Ufność vs. Nieufność (0-18 miesięcy)¶

Pozytywne rozwiązanie: rozwój podstawowego zaufania do świata i innych ludzi
Negatywne rozwiązanie: wykształcenie nieufności i lęku przed światem
Przykład: Dziecko, które otrzymuje konsekwentną opiekę rozwija ufność, podczas gdy zaniedbywane może rozwinąć nieufność

2. Autonomia vs. Wstyd i Zwątpienie (18 miesięcy-3 lata)¶

Pozytywne rozwiązanie: rozwój samodzielności i poczucia sprawczości
Negatywne rozwiązanie: rozwój wstydu i zwątpienia we własne możliwości
Przykład: Dziecko uczone samodzielnego ubierania się vs. wyręczane we wszystkim

3. Inicjatywa vs. Poczucie Winy (3-6 lat)¶

Pozytywne rozwiązanie: rozwój inicjatywy i kreatywności
Negatywne rozwiązanie: nadmierne poczucie winy za własne działania
Przykład: Dziecko zachęcane do własnych pomysłów vs. stale krytykowane

4. Pracowitość vs. Poczucie Niższości (6-12 lat)¶

Pozytywne rozwiązanie: rozwój kompetencji i pracowitości
Negatywne rozwiązanie: wykształcenie poczucia niższości
Przykład: Docenianie wysiłków dziecka vs. ciągłe porównywanie z innymi

5. Tożsamość vs. Rozproszenie Tożsamości (12-18 lat)¶

Kluczowe aspekty:
Poszukiwanie własnej tożsamości
Eksperymentowanie z różnymi rolami
Możliwość konfliktu z rodzicami
Przykład: Nastolatek próbujący różnych zainteresowań przy wsparciu rodziców

6. Intymność vs. Izolacja (młoda dorosłość)¶

Pozytywne rozwiązanie: zdolność do tworzenia bliskich związków
Negatywne rozwiązanie: tendencja do izolacji i unikania bliskości
Przykład: Rozwój zdrowych relacji intymnych vs. lęk przed bliskością

7. Generatywność vs. Stagnacja (dorosłość)¶

Pozytywne rozwiązanie:
Produktywność życiowa
Przekazywanie wiedzy młodszym pokoleniom
Poczucie bycia potrzebnym
Przykład: Mentoring w pracy, wychowywanie dzieci

8. Integralność vs. Rozpacz (późna dorosłość)¶

Pozytywne rozwiązanie: akceptacja swojego życia i pogodzenie się ze starością
Negatywne rozwiązanie: poczucie zmarnowanego życia i rozpacz
Przykład: Satysfakcja z życiowych osiągnięć vs. żal za niewykorzystanymi szansami