Ć 3 Psychologia kryminalna i penitencjarna wybrane zagadnienia

1. Specyfika pracy w środowisku więziennym¶

Zasady relacji z osadzonymi¶

Asymetria relacji - fundamentalna zasada w pracy penitencjarnej
Konieczność utrzymania profesjonalnego dystansu
Unikanie nadmiernej familiarności
Budowanie autorytetu poprzez konsekwentne działania

Klasyfikacja osadzonych¶

Kategoria "N" (niebezpieczni) - szczególnie rygorystyczne zasady postępowania
Specjalne oznaczenia i procedury dla różnych kategorii więźniów
Slang więzienny (np. "gaciarze" - określenie osadzonych za przestępstwa seksualne)

2. Diagnostyka psychologiczna¶

Test MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory)¶

Zaawansowane narzędzie diagnostyczne
Charakterystyka:
Wbudowana skala kłamstwa
Zaszyfrowany system odpowiedzi
Skuteczne wykrywanie symulacji zaburzeń
Szeroka diagnostyka osobowości

3. Psychopatia¶

Charakterystyka¶

Występowanie: około 1% populacji
Diagnoza: wymagane minimum 65 punktów w specjalistycznych testach
Etiologia:
Czynniki genetyczne
Wpływ środowiska wychowawczego

Techniki manipulacji stosowane przez psychopatów¶

Gaslighting
Podważanie percepcji rzeczywistości ofiary
Wzbudzanie wątpliwości w racjonalność myślenia
Projekcja psychologiczna
Przypisywanie własnych negatywnych cech innym
Przenoszenie odpowiedzialności
Hiperbolizacja
Nadmierne uogólnianie ("zawsze", "nigdy")
Wyolbrzymianie negatywnych aspektów

4. Przestępczość i jej kontekst¶

Statystyki i prawidłowości¶

Większość morderstw ma miejsce w kręgu rodzinnym
Przestępstwa seksualne najczęściej w środowisku domowym

Przykład historyczny¶

Edmund Kolanowski: - Ostatnia wykonana kara śmierci w Polsce (1989) - Przypadek złożonej patologii (morderstwa, nekrofilia) - Wpływ traumatycznego dzieciństwa na rozwój zachowań przestępczych

5. Wpływ patologii na rozwój dzieci¶

Objawy i konsekwencje¶

Zaburzenia ekspresji emocjonalnej (brak płaczu)
Psychosomatyczne skutki stresu:
Choroby sercowo-naczyniowe
Problemy dermatologiczne
Zaburzenia rozwojowe

6. Victim blaming (obwinianie ofiary)¶

Przyczyny zjawiska¶

Potrzeba domknięcia poznawczego
Dążenie do znalezienia prostych wyjaśnień
Redukcja dysonansu poznawczego
Lęk przed wiktymizacją
Mechanizm obronny
Iluzja kontroli nad własnym bezpieczeństwem

7. Wykrywanie kłamstwa¶

Wskaźniki behawioralne¶

Zmiany w zachowaniu:
Zwiększona częstotliwość mrugania
Zaburzenia kontaktu wzrokowego
Nadmierna szczegółowość wypowiedzi ("kłamstwa koronkowe")

Uwaga: Wskaźniki te należy traktować jako pomocnicze, nie jako definitywne dowody kłamstwa.