W 3 Intelektualizm etyczny Sokratesa i jego koncepcja duszy
I. Intelektualizm etyczny - podstawy teorii¶
A. Źródła koncepcji¶
- Dwóch głównych autorów: Ksenofont i Platon
- Różnią się w końcowych wnioskach, ale zgadzają się co do podstaw
B. Główne założenia¶
- Utożsamienie duszy z rozumem
- Dusza jest doskonalona przez cnotę
- Rozum jest doskonalony przez wiedzę
-
Prowadzi to do utożsamienia cnoty z wiedzą
-
Obiektywność wiedzy etycznej
- Wiedza etyczna jest wspólna dla wszystkich
- Istnieją obiektywne, uniwersalne zasady moralne
-
Przykład: powszechne uznanie zabójstwa za zło
-
Możliwość nauczania etyki
- Wiedza etyczna jest przyswajalna rozumem
- Każdy może się jej nauczyć
II. Różnice interpretacyjne między Platonem a Ksenofontem¶
A. Interpretacja Platona¶
- Wiedza etyczna gwarantuje dobre postępowanie
- Nikt świadomie nie dąży do zła
- Zło wynika z niewiedzy lub błędnego postrzegania dobra
B. Interpretacja Ksenofonta¶
- Rozróżnienie dwóch typów złego postępowania:
- Ignorancja - nieświadome czynienie zła z braku wiedzy
-
Szaleństwo - świadome czynienie zła pod wpływem zmysłów lub emocji
-
Trójpodział duszy
- Funkcja biologiczna
- Funkcja emotywna/afektywna
- Funkcja poznawcza
III. Koncepcja duszy według Sokratesa¶
A. Teologiczne podstawy¶
- Dusza jako cząstka boskości
- Bóg pojmowany jako rozum i opatrzność
- Niewidzialność i niecielesność bóstwa
B. Funkcje duszy¶
- Funkcja biologiczna
- Ożywianie ciała
-
Wprawianie w ruch
-
Funkcja poznawcza
- Myślenie i poznawanie
- Gromadzenie i zapamiętywanie wiedzy
- Wnioskowanie na podstawie wrażeń zmysłowych
C. Relacja dusza-ciało¶
- Wzajemna zależność duszy i ciała
- Konieczność dbania o kondycję fizyczną
- Wpływ stanu ciała na funkcjonowanie duszy
IV. Etyka praktyczna¶
A. Enkrateia (panowanie nad sobą)¶
- Definicja: panowanie rozumu nad zmysłami i emocjami
- Kluczowa rola w osiąganiu wolności wewnętrznej
- Codzienna praktyka samodoskonalenia
B. Przyjemności i umiar¶
- Akceptacja przyjemności jako naturalnej części życia
- Krytyka nadmiaru (obżarstwo, pijaństwo)
- Zasada rozumnego korzystania z przyjemności
C. Samopoznanie¶
- Imperatyw poznania samego siebie
- Rola mistrza w procesie samopoznania
- Obiektywna samoocena jako podstawa rozwoju
V. Podsumowanie¶
- Intelektualizm etyczny łączy wiedzę z cnotą
- Podkreśla rolę rozumu w życiu moralnym
- Wskazuje na znaczenie samokontroli i umiaru
- Akcentuje związek między kondycją fizyczną a duchową