Etyka i moralność - notatka z wykładu
1. Wprowadzenie do etyki
- Etyka to dziedzina filozofii zajmująca się moralnością
- Należy pamiętać o różnych perspektywach kulturowych i cywilizacyjnych w rozumieniu etyki
- Etyka europejska ma korzenie w starożytnej Grecji i Rzymie, ale inne cywilizacje również rozwijały swoje systemy etyczne
2. Definicje kluczowych pojęć
Etyka
- Teoria moralności
- Nauka o wartościach i powinności moralnej ludzkiego postępowania
- Dziedzina filozofii tworząca, opisująca i uzasadniająca koncepcje dobra, powinności i cnoty
Moralność
- Zachowania, postawy i sposoby postępowania zgodne z przyjętymi kryteriami dobra i zła
- Zjawisko złożone i trudne do zdefiniowania
- Każdy człowiek posiada jakąś moralność
Sumienie
- Indywidualne rozeznanie dobra i zła
- Subiektywne prawo moralne
- Może być kształtowane przez doświadczenia życiowe i edukację
3. Wartości ważne dla etyki
- Odpowiedzialność
- Uczciwość
- Zaufanie
- Niezawodność (dotrzymywanie obietnic i umów)
4. Koncepcje filozoficzne dotyczące etyki
Platon
- Nauka o duszy składającej się z trzech części: rozumnej, zapalczywej i zmysłowej
- Idealistyczna etyka oparta na dążeniu do najwyższej idei dobra
Arystoteles
- Podział duszy na wegetatywną, zmysłową i rozumną
- Rozróżnienie rozumu biernego i czynnego
Immanuel Kant
- Imperatyw kategoryczny: "Postępuj tak, jakby zasada twojego postępowania miała się stać siłą twojej woli ogólnym prawem"
- Koncepcja obowiązku moralnego
5. Normy moralne
- Wynikające z prawa
- Narzucane przez systemy filozoficzne i religijne
- Kształtowane przez proces socjalizacji i obyczaje danej społeczności
6. Cztery zasady etyczne
- Życie ludzkie jest święte (chrześcijaństwo, islam)
- Odbieranie życia to zadawanie największego cierpienia (buddyzm)
- Życie ludzkie jako podstawowa wartość wspólnoty ludzkiej (humanizm)
- Życie ludzkie jako własność jednostki i podstawa wolności (liberalizm, indywidualizm)
Wnioski
- Etyka i moralność są złożonymi zagadnieniami, które ewoluują wraz z rozwojem cywilizacji
- Istnieje wiele perspektyw i podejść do kwestii etycznych
- Ważne jest rozumienie różnych koncepcji etycznych w kontekście historycznym i kulturowym